Spotkała się Rzeczpospolita Obywatelska

Dwudniowa konferencja „Rzeczpospolita Obywatelska” w ubiegły piątek i sobotę podsumowała wielki zjazd pozarządowców z całej Polski. Warszawskie spotkanie trzeciego sektora zakończyło Tydzień Obywatelski, zorganizowany w ramach V Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych.

Spotkanie przedstawicieli organizacji pozarządowych, samorządowców, ludzi nauki, mediów, reprezentantów rządu i sektora biznesowego wypełnione zostało dyskusjami skupiającymi się głównie na próbie wizualizowania przyszłości trzeciego sektora w Polsce. Hasło „wyzwania i marzenia” towarzyszyło wszystkim dyskusjom, a zostało poprzedzone wykładem prof. Henryka Samsonowicza, mówiącego o tradycji i genezie polskiego społeczeństwa obywatelskiego. Już od zarania państwa polskiego kształtowały się postawy silniej kreujące Polskę „lokalną”, postawy tolerancji kulturowej czy talenty samoorganizacji.

Uczestnicy panelu dotyczącego długofalowych zmian otoczenia działań sektora pozarządowego zwracali uwagę na potwierdzoną badaniami społecznymi spadającą aktywność obywatelską. Janina Ochojska zwróciła szczególną uwagę na problem mniejszego zainteresowania wolontariatem, ale także na niespójne prawo dotyczące zbiórek publicznych. Zasygnalizowała także, że media nie prezentują efektów działalności organizacji samorządowych, co sprowadza się do niskiego stanu świadomości społecznej, dotyczącej skali pozytywnej działalności sektora. Ochojska stwierdziła także, że aktywność obywatelska jest słabo wspierana przez państwo. Wtórował jej prof. Jerzy Hausner, który otrzymał gromkie oklaski za stwierdzenie, że populistyczno-klientylistyczne partie polityczne zawłaszczają przestrzeń publiczną, która powinna być zwrócona sektorowi NGO.

Kolejny głos w dyskusji mówił o sile społeczeństwa sieciowego i wielkiej roli państwa, które powinno inspirować do tworzenia powiązań miedzy obywatelami i ich organizacjami. Mówiący te słowa redaktor Edwin Bendyk z tygodnika Polityka dodał, że nowoczesne społeczeństwo samoorganizujące ma do dyspozycji narzędzia znakomicie ułatwiające komunikację. Innowacje komunikacyjne, internet są wielkimi sprzymierzeńcami aktywnych obywateli.

Michał Boni, reprezentujący rząd, przedstawił aktualne zamierzenia, dotyczące wspierania trzeciego sektora. Przy okazji zwrócił uwagę na strategiczne podejście do polityki społecznej rządu. Mówił on, że konieczne jest odejście od polityki tradycyjnego państwa opiekuńczego typu „welfare state” do państwa „workfare state”, nastawionego na pracę i zatrudnienie. W tym miejscu pojawia się wielka rola organizacji pozarządowych, przejmujących decentralizowane zadania państwa. Minister Boni zaprezentował dokument pn. „Realizowane i planowane działania rządu na rzecz wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce”. Zapowiedziane zostały prace dotyczące wprowadzenia mechanizmu „2%”, jednak w innej formule niż znany już dobrze „1%”, który jest dostępny w ogromnej większości dla dużych i dobrze promujących się w mediach ogólnopolskich organizacji. Nowa propozycja „drugiego procenta” dotyczyłaby przeznaczenia go na finansowanie Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, którego dofinansowanie w wysokości 60 mln zł rocznie w perspektywie pięciu kolejnych lat ma zagwarantować rząd. W ten sposób do pieniędzy podatników miałyby dostęp organizacje z całej Polski, w tym małe i młode stowarzyszenia oraz fundacje, piszące projekty w ramach FIO. Inne propozycje dotyczą wzmocnienia instytucji wysłuchania publicznego, przeglądu rozwiązań podatkowych dotyczących NGO, wspierania rozwoju spółdzielni socjalnych. Minister zapowiedział także uregulowanie ustawowe narzędzia konsultacji społecznych. Problem fikcyjnego stosowania tego rozwiązania przez administrację publiczną, nie uwzględnianie zgłaszanych propozycji, a także brak jakichkolwiek odpowiedzi ze strony administracji zostały wysunięte podczas dyskusji. Odpowiadając na zarzuty Minister Boni stwierdził potrzebę doprecyzowania prawa, lecz dodał także, że konsultacje to nie negocjacje, a administracja musi dbać o spójność tworzonego prawa. Uczestnicy otrzymali także informacje o tworzonych aktualnie dwóch dokumentach programowych, dotyczących przyszłości sektora pozarządowego. Są nimi „Strategia Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego” i „Biała Księga Społeczeństwa Obywatelskiego”. Mają one zawierać zapisy dotyczące strategicznej polityki państwa, nakierowanej na rozwój obywatelskiej aktywności.

Dwa dni konferencji „Rzeczpospolita Obywatelska” to ogrom zakresu podejmowanych w dyskusjach tematów. Podczas ponad trzydziestu paneli rozmawiano między innymi o niebezpieczeństwie uzależnienia organizacji pozarządowych od finansowania przez sektor biznesowy, przejrzystości i transparentności w pozyskiwaniu funduszy, centralizacji i decentralizacji finansowania organizacji, różnorodnych przejawach społeczeństwa obywatelskiego, uczestnictwie młodzieży w życiu publicznym, jak również bardzo interesująca sesja, dotycząca organizacji strażniczych i ich działaczach, tzw. „sygnalistach”, ujawniających nieprawidłowości zachodzące w instytucjach publicznych.

W sobotę na Krakowskim Przedmieściu zorganizowany został również Piknik Organizacji Pozarządowych. Kilkadziesiąt organizacji prezentowało swój dorobek, działania, osiągnięcia. Wśród szerokiej gamy organizacji znalazły się tak znane jak Greenpeace Polska czy Amnesty International, i tak wąsko ukierunkowane jak np. Stowarzyszenie Pomocy Królikom.

Organizowane co 3 lata Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarządowych w swojej piątej edycji rozrosło się do formuły Tygodnia Obywatelskiego. Od 13 do 20 września odbył się szereg imprez prezentujących dorobek głównie warszawskich organizacji. Dyskusje, przegląd reklamy społecznej, warsztaty, spotkania, wystawy uliczne służyły prezentacji różnych przejawów aktywności obywatelskiej. Organizatorem V OFIP było Stowarzyszenie na Rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych. Otwierając konferencję prezes stowarzyszenia Jakub Wygnański powiedział, że spotykamy się tam po to, aby wymienić doświadczenia, głośno przedstawić swoje postulaty partnerom, ale również naładować baterie i otrzymać jeszcze więcej dowodów, że kreowanie społeczeństwa obywatelskiego jest jednym z najważniejszych wyzwań naszych czasów. W konferencji „Rzeczpospolita Obywatelska” uczestniczyła delegacja stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Razem dla Rozwoju Regionu Sochaczewskiego.

(mj)